تاریخچه بخش

 ویروس ها به عنوان یک گروه، پس از قارچها مهمترین عوامل بیماری زا در گیاهان را تشکیل می دهند و در مواردی بیشترین خسارت ها را به محصولات کشاورزی وارد می آورند. خسارت برخی از ویروس ها در مزارع غلات مانند ویروس کوتولگی  زردجو      (Barley yellow dwarf virus) در کشور ما هر ساله به صدها میلیارد ریال بالغ می گردد. ویروس موزائیک رگه ای گندم (Wheat streak mosaic virus) در نقاط مختلف ایران گسترش دارد و مواردی از خسارت صددرصد آن در استان فارس مشاهده شده است. در ذرت، موزائیک ایرانی، ویروس کوتولگی زبر ذرت و چند پوتی ویروس خسارت های بالایی بوجود می آورند. در مرکبات برخی از ویروس ها مانند ویروس تریستزا موجب زوال و در مواردی نابودی درختان می شوند. بیماری فیتوپلاسمائی « جاروک لیموترش » در حال نابود کردن درختان لیموترش در جنوب کشور است. بیماری های ریشه گنائی و پیچیدگی بوته در چغندرقند هرساله خسارت عمده ای را به این محصول استراتژیک وارد می نماید. بیماری پیچیدگی برگ ( زرد ) گوجه فرنگی یکی از معضلات کشت گوجه فرنگی در مناطق جنوبی کشور است و گاهی خسارت آن به صددرصد می رسد. در سایر محصولات نیز ویروس ها بسته به نوع گیاه و شرایط محیط خسارات قابل توجهی وارد می کنند.

نظر به اهمیت ویروس ها و فیتوپلاسماها از لحاظ اقتصادی و علمی و ضرورت مطالعه و برخورد تخصصی با آنها از یک سو، و سابقه پژوهشی تحقیقات ویروس شناسی در دانشکده کشاورزی برنامه احداث مرکز تحقیقات ویروس شناسی گیاهی با فراهم آوردن آزمایشگاه­ها، گلخانه ها، تجهیزات و امکانات بر اساس اعتبارات تخصیص داده شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی در جهت رسیدن به این اهداف و تحقیقات در زمینه های بیماری­های ویروسی غلات در سال 1372 آغاز و در سال 1377 با افتتاح ساختمان و تأسیسات آن به مرحله بهره برداری رسید و تحولی در پژوهش های این رشته در ایران پدید آورد. این نتایج میسر نمی شد مگر با اعتلای کیفی و کمی پژوهش های ویروس شناسی با بکارگیری فن آوری های کلاسیک و نوین و ایجاد پژوهش Multidisciplinary و استراتژیک برای شناخت و حل مشکلات و معضلات ناشی از ویروس ها و فیتوپلاسماها در کشاورزی کشور. این مهم همراه بود با گسترش دادن فعالیت های پژوهشی مرکز تحقیقات ویروس شناسی در اقصی نقاط کشور، مشارکت با مراکز و موسسات پژوهشی مختلف در داخل کشور در جهت حل مسائل ناشی از ویروس ها، پاسخگویی به نیازهای بخش ها و نهادهای مختلف پژوهشی و اجرائی در قالب آموزش، پژوهش و ارائه خدمات. توسعه فعالیت های پژوهشی و توان بالقوه مرکز تحقیقات ویروس شناسی موجب شد که این مرکز به عنوان تنها قطب علمی ویروس شناسی در کشور انتخاب شود و این به نوبه خود باعث شد که مرکز مزبور بتواند پژوهش خود را به سطح جهانی برساند، به طوری که هم اکنون در برخی زمینه ها به ویژه در زمینۀ بیماری های ویروسی غلات در صف مقدم تحقیقات قرار گرفته است. پس از آن نتیجه تلاش های روزافزون پژوهشگران این مرکز به انتخاب آن به عنوان قطب برتر در رشته کشاورزی در سال 1386منتج شد.

به علاوه این مرکز توانسته است مبانی سخت افزاری لازم را برای پیشرفت های بعدی فراهم آورد. بر اساس تحقیقات انجام شده پیشنهادهای عملی برای رفع خسارت این عوامل بیماری زا به مروجین و کشاورزان جهت کنترل ویروس ها ارائه دهد.

 

مرکز تحقیقات ویروس شناسی گیاهی دارای حدود 2800 مترمربع زیر بنا شامل آزمایشگاه­ها، دفاتر کار، کلاس، دو گلخانه و تأسیسات جنبی می­باشد.

امکانات آزمایشگاهی مرکز شامل میکروسکوپ الکترونی، دستگاه های سانتریفوژ بزرگ اولترا،و انواع دیگر دستگاه های سانتریفوژ، دستگاه های PCR و real – time PCR ، سایر دستگاه های لازم برای آزمایشهای سرولوژیک، مولکولی، همسانه سازی، انتقال ژن و تولید گیاهان تراژن،... می باشد.